“Hoog tijd voor mbo-quotum in Tweede Kamer”

Karim Amghar (37) is boos over de onderwaardering voor mbo’ers. Hij schreef er een boek over (‘Maar dat begrijp jij toch niet’), pleit voor een ‘mbo-quotum’ in de Tweede Kamer en wil meer respect voor vakmensen. Exclusief voor De Makers van Morgen legt hij hoe hij dat wil bereiken.

Onze samenleving draait op vakmensen die huizen bouwen, zorg verlenen en techniek en installaties monteren en onderhouden. Toch worden mbo’ers, de ruggengraat van deze maatschappij, nog altijd ondergewaardeerd. In zijn nieuwe boek ‘Maar dat begrijp jij toch niet’, een uitgave van De Correspondent, legt Karim Amghar de vinger op de zere plek: hoe is het mogelijk dat mbo-studenten, docenten en bestuurders stelselmatig minder worden gewaardeerd, terwijl hun bijdrage onmisbaar is?

Confronterende verhalen

Amghar, die zelf als mbo-student, docent en bestuurder heeft gewerkt, verweeft in het boek persoonlijke ervaringen met scherpe analyses en confronterende verhalen van mbo’ers. Hij laat zien hoe studenten al op jonge leeftijd worden ontmoedigd om voor een praktische opleiding te kiezen, hoe ze te maken krijgen met vooroordelen en hoe de doorstroommogelijkheden naar hogere functies vaak beperkt blijven.

Tegelijk laat hij ook zien wat er wél mogelijk is als we investeren in het mbo en mbo’ers de erkenning geven die ze verdienen. Met een bevlogen en eerlijke pen roept Amghar op tot een mentaliteitsverandering. ‘Maar dat begrijp jij toch niet’ is niet alleen een boek over onderwijs, maar een pleidooi voor een samenleving waarin praktisch en theoretisch geschoolden elkaar als gelijkwaardig zien. In dit interview gaan we dieper in op zijn bevindingen en oplossingen.

In je boek beschrijf je allerlei techniek die je ziet tijdens het hardlopen: elektriciteitsnetten, wegen, windturbines, allemaal onmisbaar voor het Nederland van nu.

“Precies. Al die dingen lijken vanzelfsprekend, maar zonder de inzet van mbo’ers had mijn uitzicht er tijdens dat hardlooprondje heel anders uitgezien. Kijk naar al die laadpalen voor auto’s, kijk naar de verlichting in de huizen en de straten. De mensen die dat hebben gemaakt zijn er super trots op. ‘Onze kunstwerken’ noemen de mbo’ers die ik heb gesproken de wegen en bruggen en gebouwen die ze hebben neergezet en geïnstalleerd. Sindsdien noem ik ze zelf ook zo: kunstwerken.”

Wat heb jij zelf met vakwerk, met techniek?

“Zelf ben ik misschien net iets handiger dan de gemiddelde Nederlander. Dat zit in het bloed. Mijn broer is meubelmaker. Hij heeft nog meegeholpen aan het verbouwen van de oude Tweede Kamer. Een andere broer werkt in de elektrotechniek. Zelf heb ik al eens uitgesproken dat ik het heel tof zou vinden om later nog een technische opleiding te volgen op het mbo. Omdat het mbo je heel zelfredzaam maakt. Niet alleen in je vak, maar ook daarbuiten. Je krijgt een bepaald inzicht, probeert dingen uit en krijgt ze snel onder de knie.”

Waarom ben jij zo’n fel pleitbezorger voor meer waardering voor mbo’ers?

“Ik ben inmiddels al dertien jaar werkzaam in het mbo als docent en concludeer dat we in een paradoxale werkelijkheid leven. Tijdens het hardlopen zie ik met eigen ogen de enorme ontwikkeling die Nederland heeft doorgemaakt dankzij de technische sector. Er is geen leven meer voor te stellen zonder die techniek. Zonder mbo’ers kunnen we niks! Maar de mensen die dat maken, worden nog vaak ondergewaardeerd en soms zelfs gediscrimineerd. Om hun opleiding.”

Gediscrimineerd zelfs, op welke manier?

“Ik vraag mbo’ers geregeld of ze trots zijn op het vak dat ze leren. Dan schittert iedereen. Maar als ik dan vraag hoe de omgeving erop reageert, dan hoor ik dat ze vaak vervelende reacties krijgen. En neem de ouders van die kinderen. Die reageren weleens negatief als hun kind mbo-advies krijgt. Dat zien ze als een onderwaardering. Je kan het ze nauwelijks kwalijk nemen.”

Ook op beloning?

“Jazeker. De loonkloof tussen mannen en vrouwen kennen we. Maar er is óók een loonkloof als het gaat om genoten onderwijs. Een mbo’er verdient gemiddeld over alle sectoren zo’n 2.600 euro netto (in de techniek al snel meer, red.), een hbo’er 3.500 netto en een wo’er boven de 4.000 euro. Terwijl als je kijkt naar de waarde voor de samenleving, is dat van een mbo’er minstens gelijk of meer. ‘En een hartchirurg dan?’, zeggen mensen dan tegen me. Zeker belangrijk, maar een slimme verwarmingsmonteur zorgt dat je niet in de kou hoeft te zitten. Volgens mij is dat ook heel belangrijk.”

Hoe komt dat, denk je?

“Het probleem is dat het te vanzelfsprekend is geworden. We zijn het voor lief gaan nemen. Dat is problematisch. We maken prachtige plannen over van het gas afgaan. Maar hoe moeten we dat regelen als we zo’n tekort aan goede mbo’ers hebben? Onze elektriciteitsnetten zijn nu al overbelast. En wie gaat al die laadpalen plaatsen?”

Hoe denk je dat te kunnen veranderen?

“Ik sta in contact met veel politici. Ook omdat ik veel reacties heb gehad op mijn boek. Zelfs van Europarlementariërs. Partijen willen aanbevelingen uit mijn boek opnemen in hun partijprogramma bij de volgende verkiezingen.”

Dat gaat helpen?

“Zeker. Het zijn de politici die verandering teweeg moeten brengen. En dat terwijl er maar heel weinig mbo’ers deel uitmaken van die politiek. Daarom stel ik voor dat er een quotum komt voor van het aantal mbo’ers in de Tweede Kamer: 30 procent van de zetels moet naar mbo’ers.”

Wat kun je nog meer doen?

“Het gaat ook om taal. Laten we niet meer praten over ‘lager’ en ‘hoger’ onderwijs. In plaats daarvan ben ik voor een horizontaal systeem. Dat je bij het kiezen van je vervolgopleiding niet verticaal denkt in ‘beter’ of ‘minder’, maar horizontaal: ‘Ik wil naar links voor de opleiding tot hartchirurg’. Of ‘rechtdoor voor elektromonteur’ of ‘naar rechts voor beleidsmedewerker’. Zonder waardeoordeel.”

Mooi idee! Waar staan we wat jou betreft over tien jaar?

“Dan zijn alle bullshitbanen overgenomen door AI en is er meer waardering voor arbeiders en vakmensen. Ik ben een rasechte optimist.”