Ook dat is techniekwerk: Ruby van der Sande onderzoekt menselijk gedrag in het verkeer. Waarom? Om levens te redden! Haar inzichten helpen Heijmans onder meer bij het ontwikkelen en verbeteren van Bikescout en Crosscover, twee slimme innovaties voor veilig(er) verkeer.
Wat onderzoek jij, en wat heeft dat met techniek te maken?
“Bij Heijmans speelde al langer de vraag: kunnen we producten ontwikkelen die mensen helpen om zich veilig door het verkeer te bewegen? Daar zijn bijvoorbeeld de innovaties Bikescout en Crosscover uit voortgekomen. Daarvoor moesten we weten hoe weggebruikers reageren op deze speciale oversteekplaatsen? Hoe veilig voelen zij zich daar? Dat is waar ik me bij het bedrijfsonderdeel Infra mee bezighoud.”
Klinkt mooi. Wat houdt dat concreet in?
“Door fietsers, automobilisten en voetgangers naar hun ervaringen te vragen, hun gedrag te bestuderen en te beïnvloeden en de omgeving aan te passen, kunnen we gerichtere en betere oplossingen realiseren om het verkeersysteem te verbeteren. De eindgebruiker staat dan ook centraal in alles waar ik mee bezig ben.”
Hoe belangrijk is jouw gedragsonderzoek voor onze veiligheid?
“Heel belangrijk. Wat betreft verkeersveiligheid lijken we het in Nederland best goed voor elkaar te hebben. Toch komen er zelfs op relatief heel veilige plekken nog altijd ongelukken voor. Sterker nog, uit cijfers van het CBS blijkt dat er in 2020 een stijging was van het aantal verkeersdoden onder fietsers. Die verkeersongevallen zijn deels toe te schrijven aan gedrag.”
Hoe beïnvloedt gedrag de verkeersveiligheid dan?
“Stel je een druk verkeerspunt voor tijdens de avondspits als het net donker begint te worden. Op zo’n moment komt het gedrag van een automobilist, de omgeving en het gedrag van andere verkeersdeelnemers samen. De zon gaat onder, het zicht verandert, het gaat regenen, andere verkeersdeelnemers snijden de automobilist misschien af, of hij is mogelijk gestrest of vermoeid na een lange werkdag, en daardoor minder alert. Al die factoren hebben invloed op elkaar. Daarom is het voor het verhogen van de verkeersveiligheid van belang dat we testen onder verschillende omstandigheden en met wisselende methodes.”
Klopt het dat jij het gedrag liefst beïnvloedt ‘met een omweg’?
“Inderdaad. Dat doen we bewust, want als je gedrag direct probeert te beinvloeden – met verkeerseducatie en gedragscampagnes – blijkt dat in de praktijk lang niet altijd effectief. Je kunt ook met een andere bril kijken naar de verkeersveiligheid, zoals ik doe. Ga er niet van uit dat het een bewuste keuze is van de weggebruiker dat hij op zo’n verkeerspunt te hard rijdt, maar kies ervoor om een weg, omgeving of systeem anders in te richten. Zo kun je gevaarlijke verkeerssituaties voorkomen of weggebruikers helpen om alerter te zijn. Dit is dan ook precies het doel van de Bikescout, waarbij automobilisten door middel van ledverlichting in het wegdek worden gewaarschuwd als fietsers oversteken. En ook van de Crosscover – hier zorgt speciale markering ervoor dat de oversteekplaats beter zichtbaar is.”
Je werkt vaak met een zogeheten ‘iteratief ontwikkelproces’. Wat is dat, en wat is daar zo slim aan?
“Een iteratief ontwikkelproces is een zich herhalend proces waarbij we tijdens de ontwikkeling van een product of systeem direct de eindgebruiker betrekken. Om te zorgen dat het verkeersysteem echt verbetert en dus veiliger wordt, kijk ik voortdurend naar de ‘human factor’ in het verkeer. Hierbij staan menselijke factoren centraal, zoals onder andere vermoeidheid en afleiding.”
Je ontwikkelt feitelijk dus samen met de eindgebruikers?
“Precies. Alle eindgebruikers – van automobilisten tot voetgangers – betrek ik zo vroeg mogelijk bij de productontwikkeling. Wat werkt wel, wat werkt niet, en hoe voelen mensen zich hierbij? Zo ontstaan nieuwe inzichten waarmee we het product verder kunnen verbeteren. Het laat in mijn ogen ook zien dat je tijdens het ontwikkelen van een nieuw systeem vrij simpel kunt testen hoe iets werkt en of het effectief is. Soms wordt weleens gedacht dat zo’n iteratief ontwikkelproces productontwikkeling tegenhoudt. Dat is allesbehalve het geval. Door voortdurende doorontwikkeling krijg je juist een beter verkeersveiligheidssysteem.”
Wat waren de belangrijkste uitkomsten bij de Bikescout en wat verwacht je van de Crosscover?
“Bij de Crosscover is het nog even de vraag of er ook een gedragsonderzoek volgt; daarover zijn we nog in gesprek met de gemeente Rotterdam. Dat gebruikersonderzoek hebben we bij de Bikescout wel gedaan en dat is heel waardevol. Zo is de ledverlichting hierna aangepast, zodat het licht op kortere afstand beter zichtbaar is. Ook is ervoor gekozen aan de binnenkant van de oversteekplaats verlichting te plaatsen. Op die manier krijgen fietsers een veiliger gevoel, omdat ze weten: de Bikescout doet het, ik word gezien.”
Bron: Heijmans.
Heb jij ‘n tip voor deze rubriek? Stuur je suggestie naar demakersvanmorgen@technieknederland.nl!
