“Techniekondernemer, ben jij klaar voor AI?”

Wat betekent de opkomst van AI voor techniekbedrijven? Waar zitten kansen, waar bedreigingen? En hoe helpt Techniek Nederland je op weg? Innovatiespecialist Terry Heemskerk publiceerde samen met koplopers in de sector een spraakmakend rapport. “We wachten niet af, maar pakken de handschoen op!”

AI gaat de technieksector flink veranderen. Robots en slimme technologie worden steeds belangrijker, zo bleek onlangs uit het rapport ‘AI, robotisering en industrialisatie: de technieksector in 2030’ van Techniek Nederland. Robots nemen zwaar en saai werk over, medewerkers kunnen efficiënter en slimmer aan de slag. Lost tech straks het tekort aan mensen op? Wat betekent het voor de verdienmodellen in de sector? En hoe kun je daar als ondernemer gericht mee aan de slag? Daarover ging De Makers van Morgen één op één met Terry Heemskerk, Innovatiespecialist bij Techniek Nederland.

Terry, wanneer voorzag jij dat AI een grote rol zou gaan spelen in de technieksector?

“We doen al jaren onderzoek naar trends in de sector, maar AI is in een ongekend tempo op de voorgrond getreden. Eind vorig jaar hebben we daarover ons rapport uitgebracht. Toen we het onderzoek daarvoor begonnen, lag de focus nog op robotisering en daarnaast op AI. Maar binnen de kortste keren werd duidelijk dat het toch AI was dat vooraan moest komen te staan.”

Waarom?

“Zonder AI blijft robotisering beperkt tot ‘domme’ machines. Met AI kunnen robots en digitale systemen zelfstandig leren en beslissingen nemen. We zagen al heel snel: hier moeten we serieus werk van maken.”

– Bekijk hier het webinar over het rapport.  

Hoe kijken bedrijven in de technieksector naar AI?

“Veel bedrijven zien vooral de kansen, en dat is goed. Maar er is ook een groot kennistekort. AI wordt vaak vereenzelvigd met ChatGPT, maar het is veel breder. We spreken bedrijven die het graag willen inzetten, maar zich niet realiseren dat het ook uitdagingen met zich meebrengt. Hoe veilig zijn je data? Hoe betrouwbaar is de informatie die AI biedt? En hoe integreer je kunstmatige intelligentie in je werkprocessen zonder de controle te verliezen? Dat soort vragen worden vaak nog te weinig gesteld.”

Wij verkennen de trends en de stappen die onze sector moet zetten en bieden onze achterban de informatie waarmee zij overwogen stappen kunnen zetten.

Wat is de rol van Techniek Nederland in deze ontwikkelingen?

“Wij kijken steeds vooruit, op de middellange termijn, zodat we aan onze achterban het beeld schetsen waar zij over drie tot zeven jaar in terecht komen en waarop zij stappen zouden willen zetten. We onderzoeken waar de sector heen gaat en welke impact dat heeft op bedrijven – zodat onze leden niet overvallen worden door wat er komt. Dat doen we in principe voor alle aangesloten leden, al zal niet iedereen zich vanuit de dagdagelijkse praktijk herkennen in de beelden of weten wat te doen om er stappen in te zetten.”

– Korte warming-up voordat je de AI-diepte in duikt? Check deze inspiratievideo.

Over hoeveel bedrijven heb je het dan?

“Echte innovators, bedrijven die echt als eerste ergens induiken, maken ongeveer 3 à 4% van onze achterban uit. Daarachter zit een groep van 20 à 25% die openstaat voor vernieuwing, maar niet altijd de middelen of de kennis heeft om er meteen vol in te stappen. Zij zijn de sleutel tot bredere adoptie van AI in de sector. Maar uiteindelijk doen we het dus voor alle leden, voor iedereen.”

Wat betekent AI concreet voor techniekbedrijven? Waar zie je de grootste impact?

“De grootste impact zit in de manier waarop we werken. AI gaat niet zomaar banen vervangen, maar het verandert wél wat mensen doen. We zien het nu al: AI helpt bij het maken van offertes, optimaliseert inkoop, voorspelt onderhoud en analyseert bouw- en installatieprocessen. Wat vroeger weken kostte, kan nu in minuten.”

Kijk, dat scheelt! Heb je een voorbeeld?

“Neem predictive maintenance. Vroeger deed je onderhoud volgens een vaste planning of pas als er iets kapotging. Met AI kun je storingen voorspellen op basis van data, waardoor je onderhoud precies op het juiste moment uitvoert. Dat bespaart enorm veel kosten en voorkomt onverwachte uitval.”

Zijn er ook risico’s of misverstanden over AI?

“De grootste valkuil is denken dat AI een soort magische oplossing is. Je stopt er data in en AI regelt de rest. Maar dat werkt niet zo. AI is zo goed als de data die je erin stopt. Als je verkeerde of onvolledige data invoert, krijg je verkeerde uitkomsten. Er wordt vaak gezegd: ‘shit in, shit out’. Dat geldt zeker voor AI.

De grootste valkuil? Denken dat AI alles oplost.

“Wat ons opviel in het onderzoek is dat bedrijven soms AI blindelings vertrouwen. Ze voeren iets in en nemen de uitkomst als waarheid. Maar AI heeft nog steeds menselijke controle nodig. Je moet snappen hoe het werkt, welke vragen je stelt en hoe je de antwoorden interpreteert.”

Zijn er andere praktische uitdagingen?

“Ja, zeker. Bedrijven moeten zich ook bewust zijn van juridische en ethische kwesties. Hoe ga je om met klantdata? Hoe zorg je dat AI geen fouten maakt die grote gevolgen hebben? En hoe verzeker je beslissingen die (deels) door AI worden genomen? Dit zijn allemaal vragen waar bedrijven nu mee aan de slag moeten.”

Niet elk bedrijf is een koploper. Hoe helpen jullie bedrijven die nog niet zo ver zijn?

“We organiseren verschillende activiteiten, afhankelijk van het niveau van een bedrijf. Voor bedrijven die een stap verder zijn, verzamelen we goede praktijkvoorbeelden. We laten zien wanneer AI wél werkt en wat de randvoorwaarden zijn. Want je kunt AI niet zomaar even aanzetten en verwachten dat het vanzelf goed gaat. En voor de echte voorlopers verkennen we samen nieuwe toepassingen. We kijken hoe AI en robotisering kunnen worden gecombineerd. En wat dat betekent voor bedrijfsvoering en werkprocessen.”

AI verandert alles, maar vakmanschap blijft onmisbaar.

Tot slot: hoe zie jij de toekomst van AI in de technieksector?

“AI gaat een standaard hulpmiddel worden in de technieksector. Ik verwacht dat over een paar jaar elke medewerker op de een of andere manier met AI werkt. Dat kan een persoonlijke assistent zijn, een AI-systeem dat helpt bij planning, of een robot die repeterend werk uitvoert.”

“Maar laten we niet vergeten: AI vervangt geen vakmanschap. We hebben nog steeds mensen nodig die weten hoe techniek werkt, die problemen kunnen oplossen, die dingen kunnen monteren, installeren, servicen en vervangen, en die praktisch en creatief kunnen nadenken vanuit de wensen van de klant. AI is een gereedschap – een heel krachtig gereedschap zelfs. Maar vakmensen blijven onmisbaar. Straks waarschijnlijk nog wel meer dan nu.”