Creatief hergebruik volgens Vattenfall: zij toverden een oude windturbinegondel om tot compleet ingericht tiny vakantiehuisje ‘Nestle’ van 30 vierkante meter.
Twintig jaar lang ving hij wind op grote hoogte in de Oostenrijkse bergen. Nu is de witgelakte turbinegondel in opdracht van de Zweedse energiemaatschappij Vattenfall omgebouwd tot een van de meest bijzondere tiny houses van Nederland. Het Nestle-ontwerp, uit de koker van ontwerpbureaus Superuse en Blade-Made, was op de afgelopen Dutch Design Week een regelrechte hit. “We hebben zelfs reacties gekregen van mensen die het tiny house willen kopen”, vertelt strategisch adviseur Annemarie Kerkhof van Vattenfall.
Hergebruik oude windmolens
Het tiny house-project is onderdeel van Vattenfalls zoektocht naar innovatieve manieren om oude windmolenonderdelen te hergebruiken. “Ons doel is om in 2040 netto geen CO2 meer uit te stoten in onze gehele waardeketen”, legt Kerkhof uit. “Als wij materialen inkopen, moeten die op de lange termijn dus ook geen uitstoot meer veroorzaken. Dat is best een uitdaging, en circulariteit kan een oplossing bieden.”
Lees ook het interview met Jeroen Bart van Techniek Nederland: ‘Circulair is straks core business’.
Ontmanteld
De urgentie is groot. Volgens branchevereniging WindEurope zal er tussen nu en 2030 meer dan 13 gigawatt aan windenergiecapaciteit worden ontmanteld. En er komen steeds meer windmolens bij, die over vijftien tot twintig jaar ook weer vervangen moeten worden. “Op dit moment wordt het grootste gedeelte van oude windmolens gerecycled”, vertelt Kerkhof. Ongeveer 90 procent bestaat uit staal en beton, en dat is goed te recyclen. Maar de wieken en gondels zijn problematisch. Deze zijn gemaakt van composietmaterialen die lastig uit elkaar te halen zijn. De laatste 10 procent belandt dan ook vaak in verbrandingsovens.
Samenwerken met ontwerpstudio’s
Om nieuwe oplossingen te vinden, nodigde Vattenfall vier ontwerpstudio’s uit om met creatieve ideeën te komen. Naast het tiny house presenteerde architectenbureau Cepezed op de Dutch Design Week bijvoorbeeld een concept waarbij windmolenwieken worden omgebouwd tot drijvende platforms voor zonneparken of woningen.
“We hadden eigenlijk twee redenen om samen te werken met de ontwerpstudio’s”, vertelt Kerkhof. “Allereerst wilden we een andere manier van denken uitnodigen. Dat is namelijk voor ons ook weer een manier om tot nieuwe ideeën te komen. Ten tweede geloven we: stel dat een van de ontwerpen een succes wordt, dan kan de markt het oppikken en hebben wij weer een plek om onze ontmantelde windmolens naartoe te brengen.”
Ladder van duurzaamheid
Voor Vattenfall is het project meer dan alleen een designexperiment. Door onderdelen een tweede leven te geven, wordt niet alleen afval vermeden, maar wordt ook bespaard op de energie die nodig zou zijn voor recycling. Want hoe goed recycling ook klinkt, het is eigenlijk een laatste redmiddel. Recycling staat onderaan de ladder van duurzaamheid. Een betere oplossing is het vinden van een nieuwe toepassing (repurpose), zoals speeltuinen of parkeergarages maken van oude windmolenwieken. Dit is duurzamer, omdat je geen energie verspilt aan het omsmelten van materialen. Bovendien hoef je voor die nieuwe toepassingen geen nieuwe grondstoffen te gebruiken.
Volledig hergebruik lastig
Het allerbeste zou zijn om oude onderdelen opnieuw te gebruiken in nieuwe windmolens (re-use). Maar dat blijkt lastig. De wieken zijn na jaren gebruik te veel versleten. “Door regen en wind zijn ze flink in kwaliteit achteruit gegaan”, zegt Kerkhof. Ook is de windsector continu in ontwikkeling. Door innovatie worden windmolens steeds groter, en dat maakt het lastig om circulair te werken. “Oude onderdelen passen simpelweg niet meer op nieuwe turbines.”
Er speelt nog een ander probleem: geld. Nieuwe onderdelen zijn vaak goedkoper dan hergebruikte materialen. “Een circulaire economie zou de hele maatschappij voordelen opleveren, maar dat zit op dit moment gewoon nog niet goed bij de prijs inbegrepen”, zegt Kerkhof.
Nieuwe manier van denken
De samenwerking met de ontwerpstudio’s moet vooral gezien worden als gespreksstarter die een nieuwe manier van denken moet aanwakkeren. “We hopen bij Dutch Design Week aangesloten te blijven om in de toekomst weer dit soort opdrachten uit te kunnen zetten”, zegt Kerkhof. “En als de ontwerpen een succes blijken, hopen we natuurlijk wel dat ze gelijk worden opgepikt door de markt.”
Heb jij ‘n tip voor deze rubriek? Stuur je suggestie naar demakersvanmorgen@technieknederland.nl!
