Helikopter ‘dropt’ twee warmtepompen op Gelders kasteel

Begin december moesten twee warmtepompen het kasteeldak op van Huis Bergh in ’s-Heerenberg. De krappe dakconstructie stond de inzet van een kraan niet toe. “Dan maar met de helikopter”, dacht Jeroen Teunissen van Kanters Installatietechniek. Dat werd een spannende missie: “Het was billenknijpen. De wind ging alle kanten op.”

Huis Bergh, een imposant veertiende-eeuws kasteel aan de rand van de Achterhoek, ondergaat een grondige restauratie. Niet alleen de verzakkende fundering wordt versterkt; ook de complete verwarmingsinstallatie moest worden gemoderniseerd. Kanters Installatietechniek uit Terborg werkt al maanden door de dikke muren en middeleeuwse gangen heen. “We hebben het hele kasteel voorzien van nieuwe leidingwerken voor vloerverwarming”, vertelt Teunissen. “Tachtig dynamisch inregelbare kranen hebben we gemonteerd — allemaal maatwerk. In zo’n eeuwenoude burcht is niets recht of standaard.”

Het grootste stuk van de modernisering stond nog te gebeuren: het plaatsen van twee hybride warmtepompen die samen de ruggengraat moeten vormen van de nieuwe klimaatinstallatie. “Zij trekken straks zo’n 70 procent van het werk”, legt Teunissen uit. “Alleen bij langdurige strenge kou schakelt het systeem over op de cv-ketel. Een slimme balans tussen duurzaam en betrouwbaar.”

Perfecte plek, maar onmogelijk bereikbaar…

De warmtepompen moesten op een binnenplaats worden geplaatst, op een dak dat volledig uit het zicht ligt van bezoekers. Qua esthetiek ideaal. Qua logistiek een nachtmerrie. “Een kraan was simpelweg geen optie”, legt Teunissen uit. “Het risico dat we het lemen schuine dak zouden raken, was veel te groot. Bovendien hadden we de installatie in delen moeten aanvoeren en bovenop het dak weer moeten opbouwen. Dat zou dagen kosten.” Dus moest er een Plan B komen. En dat kwam uit onverwachte hoek: een dakdekkersbedrijf dat een paar maanden eerder een helikopter had gebruikt om zware rollen over een fabriekshal te verdelen.

Big boy

Het idee was avontuurlijk, maar zeker niet vanzelfsprekend. Een vrachthelikopter inzetten boven een middeleeuws kasteel vraagt om maximale precisie. “We hebben meteen contact gelegd met de helikopterfirma”, vertelt Teunissen. “Zij wilden alles zien: het dak, de constructie, de omgeving, de vluchtlijn. Er mag niets aan het toeval worden overgelaten.”

Teunissen stuurde foto’s van de complete staalconstructie, al op het terrein opgebouwd, inclusief hijsogen. De helikopterexperts zagen het zitten — mits er een ‘big boy’ werd ingezet. “Voor onze klus hadden we een helikopter nodig die 1.400 kilo kan tillen. De constructie woog ongeveer 800 kilo. De machine die ze stuurden was echt een beest”, zegt Teunissen met hoorbare bewondering.

Play

Voorwerk tot op de millimeter

Terwijl de helikopterfirma voorbereidingen trof, werkte het team van Kanters Installatietechniek koortsachtig aan de laatste details. “We hadden rubberen tegels precies op maat gelegd”, zegt Teunissen. “Die moeten straks alle trillingen opvangen. Dakdoorvoeren voor leidingwerk lagen klaar. We hadden de complete constructie gelast, verzinkt, opgebouwd en op een aanhanger gezet — warmtepompen er al op. Klaar voor één enkele hijsbeweging. Dat was het doel: één keer omhoog en neerzetten. Geen gedoe.”

De grote dag

Woensdag 3 december. Prima weer, maar verraderlijke windvlagen tussen de kasteeldaken. Al vroeg staan twee leden van het helikopterteam op de binnenplaats. “Zodra de helikopter komt, gaat het snel”, zegt Teunissen. “Die hangt echt geen half uur rond. Dus alles moest perfect zijn.” Het gebied rondom het kasteel is daarom eerst volledig ontruimd. “Niet omdat er grote kans is dat er iets valt”, benadrukt Teunissen. “Maar omdat de piloot nergens door afgeleid mag worden. Zelfs mensen op de toren moesten weg.”

Dan klinkt het diepe gebrom in de verte. Een paar seconden later buldert de helikopter boven het kasteel. “Je voelt de winddruk overal”, vertelt Teunissen. “Het is indrukwekkend, bijna surrealistisch.” De piloot laat de last zakken aan een 30 meter lang touw — en dan begint het echte werk. “Op het dak hadden we maar drie bij tweeënhalve meter ruimte”, legt Teunissen uit. “En je moet je voorstellen: elke kleine beweging van de helikopter boven, geeft drie keer zoveel slinger onderaan het touw.” Daarom hingen er twee extra touwen aan de last. Medewerkers op het dak trokken subtiel bij om zwabberen te voorkomen.

Perfecte landing

Dan het moment suprême: de landing. “Hij zat er slechts 20 centimeter naast”, zegt Teunissen. “Twintig centimeter! Dat is echt niks. Met die wind tussen de daken was perfect mikken onmogelijk. We hebben hem later deels met de hand verschoven.” De opluchting was groot. De warmtepompen stonden. Niets beschadigd. Alles volgens plan.

Spannend was het zeker, maar Teunissen bleef opvallend rustig. “De piloot was zó zelfverzekerd. Hij zei alleen maar: ‘Komt helemaal goed.’ Dat gaf vertrouwen. Maar toch… als die helikopter boven je hangt, dan voel je elke vezel in je lichaam.” Het team keek elkaar na afloop aan met een mengeling van trots en ongeloof. “Zoiets maak je één keer mee”, zegt Teunissen. “Dit vergeet niemand.”

Missie geslaagd

Achter de schermen wordt nu hard gewerkt aan het laatste deel: de technische ruimte waar alles samenkomt. “Twee binnendelen van warmtepompen, een groot buffervat, een nieuwe cv-ketel, een gigantische verdeler, grotere circulatiepompen, een uitgebreide besturingskast… het is enorm”, vertelt Teunissen. “Iedereen die de technische ruimte binnenkomt, kijkt zijn ogen uit.”

In het voorjaar moet alles operationeel zijn. Maar één ding staat al vast: de warmtepompen zijn er. En hoe. “Het was echt een Mission Impossible”, besluit Teunissen. “Maar dan eentje die wél goed afliep.”