Zelflerende woningen die helpen om energie te besparen zónder dat bewoners hiervoor hun gedrag moeten aanpassen. Met dit idee ging het Limburgse consortium TIORC aan de slag. De hiervoor benodigde artificial intelligence-algoritmes worden op dit moment ontwikkeld bij kenniscentrum CAROU van de Open Universiteit in Heerlen. In een later stadium worden deze getest in de eigen pilotwoning.
Steeds vaker lezen we dat gebouwen en installaties slimmer worden. Bijvoorbeeld door slimme meters, domoticasystemen, sensoren… Hiermee zijn ook al mooie resultaten geboekt, maar zoals bijna altijd met techniek: het blijven mensen die ermee moeten werken. Zónder commitment van de gebruiker is bijna elke technische oplossing gedoemd te mislukken.
Het nieuwe is er snel af
En dat geldt zeker voor de installatietechniek. De afgelopen jaren hebben aangetoond dat veel bewoners, na de installatie van slimme meters, apps en stopcontacten, hun aandacht eerder of later verliezen. Deels omdat het nieuwtje er al snel af is en deels omdat het ook niet altijd duidelijk is wat de gebruiker nu eigenlijk moet doen met informatie over kWh’s, Gj’s, Watts en CO2.
Mensen vervallen zo snel weer in hun oude gewoontes en de energiebesparingen die bij aanvang werden gerealiseerd, verdwijnen weer. Deze ontwikkeling is niet alleen jammer voor de bewoner zelf (die hierdoor weer een ouderwets hoge energierekening krijgt), maar ook voor beheerders die een prestatiecontract hebben afgesloten.
TIORC
Een viertal Limburgse ondernemers dat zich heeft verenigd in de corporatie Totaal Integraal Optimaal Renovatie Concept (TIORC) ging met de problematiek aan de slag. Elianne Demollin-Schneiders van Ournrg (projectmeditatie) heeft aan de wieg gestaan van dit consortium en geeft aan: ‘Het samenwerkingsverband is in 2015 opgericht om gezamenlijk kennis te kunnen verwerven door projecten uit te voeren in samenwerking met kennis- en onderwijsinstellingen.’
‘Centraal staat de gedachte dat er juist binnen het midden- en kleinbedrijf veel innovatieve ideeën zijn, maar dat deze vrijwel nooit door de afzonderlijke bedrijven zijn te realiseren. Door samen te werken is de kans vele malen groter dat een idee leidt tot een succesvolle marktintroductie waar uiteindelijk iedereen iets aan heeft.’
Zelflerende woningen
Een oplossing voor het probleem ligt volgens het consortium besloten in de vraagstelling: Hoe zou het uitpakken wanneer de verantwoordelijkheid voor duurzaamheid nu eens niet bij de mensen maar juist bij de techniek wordt gelegd? Bijvoorbeeld door een woning ‘zelflerend’ te maken met artificial intelligence (AI)?
Eén van de deelnemende bedrijven in dit consortium is Installatietechniek Sjef Ubaghs. Eigenaar Jos Ubaghs: ‘Een zelflerende woning gaat veel verder dan alleen een set aanwezigheidssensoren die vaststelt dat er geen mensen meer in een pand aanwezig zijn waarna alle installaties op ‘stand-by’ gaan. Op basis van AI ‘leert’ hij bijvoorbeeld wanneer de douche het langst en het vaakst wordt gebruikt.’
Met deze informatie zorgt het systeem ervoor dat er op de juiste tijdstippen voldoende warm water beschikbaar is, maar niet te veel. Hij vervolgt: ‘Mensen hoeven zo niet hun gedrag aan te passen terwijl er toch energie wordt bespaard.’
Daarnaast kan het systeem bewoners ondersteunen bij het besparen van energie door ‘tips’ te geven. Dit wordt zeker belangrijk wanneer de salderingsregeling vervalt en het voor bewoners nog belangrijker worden om zoveel mogelijk van hun duurzaam opgewekte stroom zelf te gebruiken en zo min mogelijk terug te leveren aan het net.
AI kan helpen door voor te stellen de vaatwasser alvast in te ruimen en de robotstofzuiger klaar te zetten. Op het moment dat de zon dan schijnt en de bewoner op zijn werk is, schakelt het systeem vanzelf de stofzuiger en de vaatwasser in. De bewoner komt dan niet alleen thuis in een schoon huis met schone vaat, maar profiteert direct van de laagste energieprijs en maakt optimaal gebruik van de eigen, opgewekte duurzame energie.
Een start is gemaakt
Het idee van zelflerende woningen is binnen het consortium verder uitgewerkt en zal worden getest in de pilotwoning die eigendom is van TIORC. Op dit moment worden hiervoor de eerste AI-algoritmes ontwikkeld bij kenniscentrum CAROU van de Open Universiteit in Heerlen. De specialisten gaan daarbij in eerste instantie uit van gegevens die al beschikbaar zijn en leggen bovendien een maximale focus op privacy en cybersecurity.
Naast alle technische aspecten van de oplossing, denkt het consortium ook na over de toekomstige implementatie ervan. In elk geval nationaal, maar wie weet ook later internationaal. Vaststaat dat hierbij in elk geval de installateur – zowel E als W – een cruciale rol gaat spelen. Deze mensen staan immers dichtbij de klant en kunnen adviseren over duurzamere systemen.
Ubaghs: ‘Installateurs hebben bij uitstek de mogelijkheid om op de ‘natuurlijke momenten’ nieuwe oplossingen aan te kaarten. Bijvoorbeeld wanneer een ketel stuk gaat en er direct in een nieuwe oplossing moet worden geïnvesteerd. Daarbij is het een voordeel dat deze oplossing géén tienduizenden euro’s kost maar wél mensen helpt om heel eenvoudig slim om te gaan met energie en een bijdrage te leveren aan het reduceren van CO2-emissies. Ook zonder grootschalige bouwkundige investeringen.’
‘De komende tijd zullen we in elk geval verschillende testen gaan uitvoeren met zowel de hard- als de software en hopen dat we snel meer kunnen vertellen over de zelflerende woningen!’
De bedrijven in TIORC hebben ieder hun eigen specialiteit op technisch, op juridisch en of financieel vlak. De nauwe samenwerking met gemeenten, buurtverenigingen en corporaties vormt de sociale factor. TIORC wordt gevormd door EPM, Habenu van de Kreeke, IBC Solar, Installatietechniek Sjef Ubaghs, Satijnplus architecten en SCX Solar.
Fotografie: Loraine Bodewes Fotografie.
Dit project wordt mogelijk gemaakt met steun uit het Digipro-programma uit Interreg Duitsland-Nederland.
Heb jij ‘n tip voor deze rubriek? Stuur je suggestie naar demakersvanmorgen@technieknederland.nl!
