Leendert Ripping: “De leefbaarheid van Nederland staat op het spel”

Bruggen die vastlopen door hitte. Putdeksels die omhoog komen na hoosbuien. Infrastructuur die piept en kraakt door overbelasting, droogte, extreme regen en bodemverzakking. Leendert Ripping, directeur Infra bij de Van Gelder Groep, ziet dagelijks de gevolgen van klimaatverandering. “We staan op een kruispunt. De leefbaarheid van Nederland staat op het spel.”

Leendert Ripping is een van de hoofdrolspelers in de wereld van infra. Onlangs trok hij de aandacht met een spraakmakend dubbelinterview in het Financieele Dagblad, waarin hij samen met CEO Harm Goossens van Rode Kruis Nederland alarm sloeg over de urgente noodzaak om Nederland beter voor te bereiden op extreem weer, klimaatverandering en waterveiligheid. Zijn boodschap was helder: “Onze infrastructuur is ontworpen voor een klimaat dat niet meer bestaat.” Reden genoeg voor De Makers van Morgen om deze uitgesproken directeur nog eens stevig aan de tand te voelen. Over hoe Nederland versneld en slimmer kan inspelen op klimaatverandering, over cybersecurity en andere grote maatschappelijke uitdagingen. Ripping heeft daar een uitgesproken visie op, waarbij meer samenwerken, meer besef van gezamenlijk belang en meer langetermijndenken centraal staan.

Je trok in FD hard aan de noodklok. Waarom?

“Omdat onze complete infrastructuur in Nederland is ontworpen voor omstandigheden en een klimaat die niet meer bestaan. Van stroomnet tot wegennet, van drinkwatervoorziening tot riolering en hemelwaterafvoer en van spoor en water tot het wegennet – het hele systeem is aan vervanging toe. Overal is sprake van achterstallig onderhoud én moeten we systemen fundamenteel vernieuwen. Dat is zo veel werk, dat redden we niet op de oude manier.”

Water, warmte, uitval: het is tijd voor nieuw Deltaplan voor Nederland.

Waar hebben we het dan concreet over?

“Over netverzwaring, riolering, dataverbindingen, wegen en wegkantsystemen, spoor – alles. We moeten zelfs hard nadenken over wáár we nog willen bouwen. Ook de pijnlijke vragen moeten op tafel. Zoals ‘Kunnen we nog wonen op veengrond?’ of ‘Moeten we nog wel bouwen beneden zeeniveau?’. Alles bij elkaar optellend hebben we een nieuw Deltaplan nodig waarin we alles integraal aanpakken: CO₂, stikstof, biodiversiteit, waterkwaliteit en veiligheid.”

Wat is de rol van techniek daarin?

“Techniek is de verbindende factor. Alles wat we niet zien – kabels, leidingen, riolen, netwerken – bepaalt straks of onze samenleving kan blijven draaien zoals we gewend zijn. En als het dáár misgaat, maakt het niet uit hoe mooi de straat eruitziet. Dan vallen systemen uit. En storingen worden dan het nieuwe normaal.”

Cybersecurity is geen bijzaak meer, het ís de zaak.

Wat betekent dat concreet?

“Bruggen, sluizen, gemalen, tunnels – alles wordt nu digitaal aangestuurd. Dat moet allemaal goed beveiligd. Cybersecurity is geen bijzaak meer, het ís de zaak. Daarom krijgen we daar inmiddels maar liefst elke twee weken training over. Want als verkeerde mensen toegang krijgen tot die systemen, kunnen ze bruggen openen die dicht moeten blijven. Of alle verkeerslichten op rood of groen zetten… Dat klinkt als James Bond, maar die dreiging is actueler dan ooit. De geopolitieke spanningen nemen toe. Dan hoef je geen bom te gooien – een hack op onze infrastructuur kan al genoeg zijn om ontwrichting te veroorzaken.”

Zien jullie al hacks of aanvallen op jullie systemen?

“Het gaat nog niet mis. Maar opdrachtgevers vragen ons wel steeds nadrukkelijker: Hoe maken we dit 100% veilig? Niet alleen bij nieuwe projecten, maar ook bij onderhoudscontracten. Denk aan tunnels die gesloten worden omdat de veiligheidssystemen uitvallen. Niemand weet precies of daar een aanval achter zit. Maar dat het een zwak punt is, dat weten we wel.”

Een straat openleggen? Dan meteen alles aanpakken.

Zoveel verschillende issues door elkaar. Hoe krijgen we grip op die complexiteit?

“Door integraal denken: niet in deelprojecten, maar in de samenhang van dingen. Als je een stoep openlegt voor een laadkabel of een warmtenet, pak dan meteen het riool, de groenvoorziening en de waterbuffering mee. Zo kun je de energietransitie combineren met klimaatadaptatie én leefbaarheid. Dat hoeft niet duurder te zijn. Een smallere straat betekent minder stenen en meer ruimte voor groen, voor verkoeling en wateropslag. Zo eenvoudig kan het zijn. We doen dat al in projecten zoals de uitbreiding van het middenspanningsnet in Amsterdam, waar we werken met emissievrije boormachines en een slimme aanpak om het dagelijkse leven zo min mogelijk te verstoren. Dat is techniek met impact.”

– Kijk hier de video ‘Ingenieuze boringen voor ondergrondse netverzwaring Amsterdam’

Er is veel innovatiekracht in de sector. Welke voorbeelden zijn er binnen Van Gelder?

“Naast bijvoorbeeld het hightech computergestuurd boren van Klever Boor- en Perstechniek, een van onze werkmaatschappijen, bedoel je? Nou, veel. Zoals het G-Kracht project in Amsterdam, een samenwerking tussen Van Gelder, Gebroeders De Koning uit Papendrecht en het Japanse bedrijf Giken. Met innovatieve boortechnieken kunnen we oude, instabiele grachtenkades vervangen zonder overlast voor bewoners én met behoud van de bomen. Anderhalve meter werkbreedte is genoeg. En waar we eerder hooguit 200 meter kade per jaar konden herstellen, halen we nu wel duizend – voor de helft van het geld. Zo maak je impact door innovatie.”

Waarom lukt het dan niet om de Van Brienenoordbrug te renoveren?

“Doordat we in Nederland nog te veel denken in wij-zij en in risico afschuiven. Er lag voor die renovatie een ontwerp en een planning klaar. Maar toen de totale kosten boven budget gingen, ging de boel on hold en werden alle gereedstaande aannemers in de wacht gezet. Inmiddels is het budget verhoogd en zoekt men opnieuw partijen. Maar wie heeft er nu nog zin om daar zijn beste mensen voor te reserveren?”

Klinkt begrijpelijk. Hoe doorbreek je dat?

“Door bij zulke projecten niet meer te denken in wij-zij en het uitbesteden van risico’s, maar door de gezamenlijkheid en het maatschappelijk belang voorop te stellen. Ja, ook als het gaat om risico’s en kostenoverschrijdingen.”

Laat de politiek de stip zetten – en laat ons aan de slag gaan.

Er komt straks zo’n € 16 miljard ‘NAVO-geld’ per jaar beschikbaar voor infra. Gaat dat helpen?

“Zeker. Onze veiligheid staat onder druk. Dus het is goed dat dat geld wordt vrijgemaakt. Zo kunnen we versneld kritieke assets aanpakken: bruggen, tunnels, gemalen, defensieroutes, datacenters… Dat mag overigens geen excuus zijn om klimaatadaptatie te vergeten. Het is én-én.”

Wat is je oproep aan de politiek?

“Zorg voor helder, langjarig beleid. We kunnen de infrastructuur niet vernieuwen met kortetermijn-politiek. Systeemveranderingen krijg je niet binnen vier jaar. Je loopt ook geen marathon zonder training. Geef ons duidelijk omschreven doelen voor 2040 en 2050 en bepaal tussenstappen. We hebben een koers nodig die niet elke vier jaar verandert. De overheid, brancheverenigingen en bedrijven moeten samen een duidelijk plan maken. Dan pas kunnen we écht versnellen en grote maatschappelijke opgaven aanpakken.”

Techniek Nederland moet álle leden meenemen. In de beeldspraak van de Tour de France: de koplopers, de achtervolgers, de knechten én het peloton.

Welke rol zie je voor Techniek Nederland?

“In de beeldspraak van de Tour de France: als sector hebben we koplopers, een peloton, knechten en waterdragers nodig. In mijn ogen moet de branchevereniging de koplopers stimuleren om voorop te blijven lopen, maar tegelijkertijd ook zorgen dat kleinere bedrijven en het peloton goed meekomen. Koplopers heb je nodig voor de grote innovaties, waarbij juist ook kleinere bedrijven vaak veel innovatiekracht hebben. Niet ieder bedrijf kan de winnende sprinter of klimmer zijn die de dagzege pakt. Zolang iedereen maar vanuit zijn eigen rol zijn bijdrage kan leveren aan het geheel.”

Wat wil je de nieuwe voorzitter Mark Harbers meegeven?

“Maak actief verbinding met de andere brancheverenigingen, zoals Bouwend Nederland en MKB Infra, en treed samen met één duidelijk verhaal op richting de overheid. De grote uitdagingen van het klimaatakkoord vertalen naar een concreet en haalbaar plan voor de komende 10 tot 15 jaar lukt alleen als we gezamenlijk optrekken. Mark Harbers moet ervoor zorgen dat Techniek Nederland een serieuze en geloofwaardige gesprekspartner is en blijft voor het ministerie. Alleen dán worden we gehoord.”