Hoe installeer je 20 duurzame appartementen in een monumentale kerk? En wel zónder het monumentale uiterlijk aan te tasten? Voor die ‘mission impossible’ stonden Bjorn Eijsermans en zijn collega’s van Hoppenbrouwers.
Elke Bredanaar kent de Heilig Hartkerk aan de Baronielaan. Toch ontsnapte de in neogotische stijl gebouwde driebeukige kruiskerk uit 1900 op het nippertje aan de sloopkogel. In 2000 lag de vergunning al klaar om het vervallen monument weg te vagen. Dat liep anders: een bezetting door krakers, de status van rijksmonument én een restauratie in 2009 wachtte de kerk op een nieuwe bestemming.
Dat duurde jaren. Toen, inmiddels een paar jaar geleden, ging de kogel alsnog door de kerk – en dus niet de sloopkogel! In plaats daarvan mochten er in het pand 20 luxe appartementen worden gebouwd. Op één voorwaarde: het monumentale karakter van het pand moest behouden blijven. En oh ja: het pand en de appartementen moesten ook volledig verduurzaamd.
Oplossingen op maat
Niet zomaar een klusje dat je even tussendoor doet, wist Bjorn Eijsermans meteen in 2021. Als Projectleider Elektrotechniek van Hoppenbrouwers kreeg hij de taak om met zijn team de elektrotechnische installaties te verzorgen. “Zo’n monumentale kerk heeft veel hoge ruimtes en bijzondere vormen. Alles is passen en meten, zeker omdat we het monumentale aanzicht in geen enkel opzicht wilden verstoren.”
Om de puzzel nog complexer te maken: geen twee appartementen zijn gelijk. Eijsermans: “Al is het maar omdat de oppervlaktes uiteenlopen van 50 tot 230 vierkante meter. Bovendien moest al het nieuwe leidingwerk verwerkt worden in de vloeren én in de plafonds met een balkenconstructie en een brandwerende laag. We werken vaker in kastelen, kloosters en kerken. Maar het blijft elke keer een puzzel met bijzondere constructies en afwijkende maten.”
Slapende vleermuizen
Een eerste puzzelstukje dat moest worden gelegd was de creatie van een ruime entree voor het materieel, zoals hoogwerker, steigers en een mobiele kraan. Een flink gat in de muur – netjes gestut, en later weer piekfijn hersteld – bleek de oplossing. Volgende horde was een groep lokale bewoners: vleermuizen en hun broedseizoen. “Omdat we die volgens de wet niet mochten verstoren, moesten we onze planning aanpassen. Het aanpakken van de kelder moest voor oktober klaar zijn.”
Glas-in-loodramen
In essentie is dat het werken aan een rijksmonument: respectvol omgaan met wat je aantreft. Zo lieten de verbouwers in de metamorfose het koorplateau intact, net als het uiterlijk van de plafonds en de architectonische elementen. In de bovenste appartementen zijn zelfs de originele glas-in-loodramen behouden: die zijn tot in de puntjes gereinigd, gerenoveerd én voorzien van dubbel glas, zodat monumentale schoonheid en eigentijds duurzaam wooncomfort perfect samengaan.
Onzichtbare zonnepanelen
Een grote uitdaging in de verduurzamende verbouwing was het onzichtbaar plaatsen van 68 stuks 20,48 kWp-zonnepanelen op het kerkdak, naast de 64 stuks 21,76 kWp-panelen op het platte dak: die vormen samen maar liefst 215 vierkante meter energieopwekkend oppervlak, goed voor een verwachte energieproductie van 37.171 kWh per jaar, maar mochten vanwege het monumentale aanzicht niet vanaf de straat zichtbaar zijn. “Ze volgen nu de vormen van de kerk, waardoor je ze niet ziet als je beneden staat. Ook hebben we alle installaties netjes weggewerkt, waarbij elke woning zijn eigen serie zonnepanelen heeft.”
Samenwerking in 3D
Hoppenbrouwers werkte met haar bouwpartners samen in één 3D-model. In het uitgebreide voortraject bracht het team het complete project al in de computer op de millimeter nauwkeurig in kaart. “Je kunt zo van tevoren inzien welke aandachtspunten er zijn bij elke oplossing die je kiest. Het voorkomt dat je in de praktijk nog veel moet gaan puzzelen”, prijst Eijsermans de nieuwe aanpak. De complexe renovatie en verbouwing, die dik twee jaar duurde, verliep mede dankzij de inzet van het 3D-model soepel. “Alles staat bij een zeer grondige voorbereiding en goed en frequent overleg tussen de verschillende bouwpartners”, legt de projectleider tevreden uit.
Blije bewoners
In september 2023 was de Bredase Heilig Hartkerk volledig gerenoveerd en in oude glorie hersteld – een parel voor de stad. ‘Mission accomplished’ dus! Eijsermans ging met zijn collega’s recent langs en mocht een kijkje nemen in twee bewoonde appartementen. “Dat was een bijzonder moment. Hier hebben we met onze collega’s twee jaar hard aan gewerkt en allerlei slimme oplossingen voor bedacht. Om nu te zien dat mensen naar volle tevredenheid in dit duurzame gebouw wonen, maakt me enorm trots.”
Heb jij ‘n tip voor deze rubriek? Stuur je suggestie naar demakersvanmorgen@technieknederland.nl!
