Als in 2022 in Flevoland de Floriade Expo van start gaat, dan is het Flevolandse Paviljoen een van de absolute eyecatchers. Niet alleen door de vormgeving, maar ook door de uitvoering. Food Forum is zoveel mogelijk gebouwd volgens de principes van circulair bouwen. Bij het ontwerp en de uitvoering is maximaal rekening gehouden met demontage en hergebruik aan het einde van de levensduur. Maar aannemer Strukton Worksphere zorgde dat het pand ook in de gebruiksfase zeer toekomstbestendig is.
Food Forum, zoals het Flevolandse Paviljoen heet, wordt begin 2021 opgeleverd. Het pand, dat ruim 3 m onder zeeniveau ligt, maakt door zijn ontwerp de aard van de provincie Flevoland zichtbaar.
De begane grond is zeer transparant, met glazen façade, terwijl de eerste verdieping via een lemen gevelbekleding de vruchtbare Flevolandse bodem uitbeeldt. Zo lijkt het alsof de bodem is opgetild vanuit de zee. Architectenbureau DoepelStijkers ontwierp het gebouw en ging daarbij uit van de principes van Nature Based Building, oftewel geïnspireerd door de natuur.
Een niet-alledaagse klus
‘Die uitgangspunten maken de bouw een niet-alledaagse klus’, zegt Jorrit Oversteeg, projectleider Bouw bij Strukton Worksphere, het bedrijf dat verantwoordelijk is voor de uitvoering en de engineering. ‘Er waren vele uitdagingen die we in de uitwerking tegenkwamen, maar dat maakt dit project ook zo leuk. Het was bijvoorbeeld ons eerste project waarin we de constructie grotendeels in hout optrekken.’
Toen Strukton met de uitwerking van het ontwerp begon, wilde en kon zij een aantal zaken aanpassen. ‘We hebben vooral de draagconstructie en daarmee de indeling op zijn kop gezet. Door de constructie deels van staal en deels van hout te maken, is het mogelijk om het gebruik van het pand naar de toekomst toe flexibeler te maken. De oorspronkelijke constructie, één van staal en beton, zou ook een bouwtijd van een jaar tot gevolg hebben, terwijl de door ons gekozen combinatie staal en hout in een half jaar te realiseren is. Daarnaast is het gebouw lichter waardoor er bijvoorbeeld minder heipalen en wapening in de fundering nodig zijn.’
Veel innovatieve keuzes
Een ander belangrijk aspect in dit project is dat de gebruikte materialen in de ruwbouw ook meteen als afbouw gelden. Zo is de beganegrondvloer gemaakt van gerecycled beton en is de vloerverwarming direct aan de wapeningnetten bevestigd. Op die manier is er geen aparte afwerkvloer nodig. Door het ruwe beton glad te ‘poetsen’ is de ruwbouwvloer direct de afwerkvloer.
‘Op de bovenverdieping gebruiken we CLT als constructie (Cross laminated timber), ook wel kruislaaghout genoemd, dat meteen als afwerking geldt’, zegt Oversteeg. ‘Zo hebben we centraal in het pand een houten trap die ook als tribune dienst doet.’ CLT is een innovatief houtbouwproduct gemaakt met vurenhout uit gecertificeerde bossen. Deze bijzonder sterke constructie is opgebouwd uit drie of meer kruislings verlijmde vuren éénlaagsplaten.
‘Een andere bijzonderheid is het beton in de verdiepingsvloer; dat hebben we namelijk versterkt met olifantsgras, waardoor het veel lichter is dan traditioneel beton, en ook geluiddempend en volledig recyclebaar. Het is pas de tweede keer dat dit beton wordt toegepast als een afwerkvloer.’ Om deze vloer op kleur te maken, die past in het interieur, kocht de leverancier een straat gele stenen op. Die stenen zijn tot gruis vermalen en in het betonmengsel verwerkt. Hierdoor heeft de betonvloer een gele gloed, met de vezels van het olifantsgras.
Ademende gevel Food Forum
Enkele opvallende, biobased materialen die worden gebruikt, zijn de cellulose isolatie, een ademende gevel van leem en kalk en een lemen plafond. Met name de ademende gevel is belangrijk, omdat hij de vochthuishouding op een natuurlijke wijze regelt en bijdraagt aan een gezond binnenklimaat.
‘Het gebouw heeft relatief kleine installaties’, zegt Jeroen Dahmen, projectleider W-installaties bij Strukton Worksphere. ‘De gevel heeft een hele hoge isolatiewaarde, waardoor maar in geringe mate verwarming en koeling nodig zijn. Op het dak staat een lucht-waterwarmtepomp en een luchtbehandelingskast.’
De warmtepomp levert zijn warmte aan de vloerwarming; op de begane grond in 2 zones en op de eerste verdieping in 6 zones. ‘In de zomer kan de warmtepomp via dat afgiftesysteem voor passieve koeling zorgen. Ook levert de warmtepomp zijn warmte en koude aan de luchtbehandelingskast, waarmee de gebruiker de ruimtes kan naverwarmen of koelen’, aldus Dhamen.
‘Verder hebben we een grijswatertank van 10 m3 geïnstalleerd waarin we regenwater opvangen. Dit regenwater gebruikt de eigenaar om de planten op het dak en rondom het gebouw te kunnen begieten. Het zal straks echt een hele groene omgeving worden, waarvoor natuurlijk wel wat water nodig is. Daarnaast beschikt het pand over Dali-gestuurde ledverlichting, die de gebruiker nauwkeurig kan regelen. En via een Priva-systeem wordt de klimaatinstallatie aangestuurd. Op het dak komen nog zonnepanelen.’
Hele project in BIM opgezet
Toch was het volgens Oversteeg en Dahmen niet eenvoudig om al die techniek op een goede manier in Food Forum te krijgen. “De kern van het gebouw zit echt heel vol; hoofdzakelijk met de techniek van de keuken, de spoelkeuken en de lift. Ook de technische ruimte zelf is niet heel groot. Het is een uitdaging om alles daarin te krijgen, maar dan zodanig dat er nog ruimte overblijft om onderhoud en beheer te plegen”, vertelt Dahmen.
Oversteeg vult aan: ‘Het is belangrijk dat we dit hele project in BIM hebben opgezet. De forse, houten constructie neemt best veel plek in, maar doordat we alles van tevoren in BIM zichtbaar konden maken, zie je ook direct waar eventuele knelpunten ontstaan. Bijvoorbeeld om te zien waar leidingen of luchtkanalen komen en eventueel een conflict kunnen veroorzaken. Door BIM hadden we tijdens de uitvoering veel betere werktekeningen waardoor conflicterende situaties tot een minimum zijn beperkt.’
Heb jij ‘n tip voor deze rubriek? Stuur je suggestie naar demakersvanmorgen@technieknederland.nl!
