Inspirerend circulair (1): zo soepel rollen revisielagers!

De missie om Nederland vanaf 2050 volledig circulair te maken (‘alle afval nuttig herbruikbaar’) inspireert bedrijven van groot tot klein. Lagerfabrikant SKF bijvoorbeeld werkt tegenwoordig met predictive maintenance, waardoor lagers 25 tot 50% langer meegaan, en maakt zelfs versleten lagers weer als nieuw.

Van klein tot megagroot; lagers houden de wereld draaiend! Het van oorsprong Zweedse SKF is een begrip als het op lagers aankomt. Oskar Diergaarde is als business manager voor SKF Nederland verantwoordelijk voor ‘rotating equipment performance’ – het optimaliseren van de levensduur van het lager.

De papierfabriek van DS Smith in Eerbeek is met zo’n 10.000 lagers een grootgebruiker en een belangrijke klant van SKF. Manager Technical Support Willy Vonk is voor één van de grootste papierproducenten ter wereld verantwoordelijk voor het optimaal functioneren van alle machinerie. SKF en DS Smith werken nauw samen om het functioneren van de lagers met behulp van predictive maintenance steeds verder te optimaliseren.

Wat is predictive maintenance?

Vonk: “Zo’n twintig jaar geleden zijn we samen met SKF begonnen om de belangrijkste lagers in onze productie te monitoren op slijtage en mogelijke uitval. Wanneer het lager van een rol papiermachines defect is waardoor deze niet kan draaien, dan kost dat al snel zo’n 5.000 euro per uur. Dat maakte het voor ons relevant om zo’n bedrijfskritische lager goed in de gaten te houden. Samen met SKF zijn we de prestaties van dit soort lagers gaan meten om ze maximaal te laten presteren en onze volcontinue operatie zo min mogelijk te belemmeren.”

Door de levensduur van lagers te verlengen heb je er 25 tot 50% minder nodig dan voorheen.

Diergaarde: “Toen we startten met predictive maintenance was dat, zoals Willy aangeeft, vooral vanuit kostenefficiëntie. We begonnen met periodieke metingen, maar sinds een paar jaar meten we de belangrijkste lagers en de installatie van DS Smith continu. Zo kunnen we de levensduur van het lager aanzienlijk verlengen, waardoor er netto een kwart tot de helft minder lagers nodig zijn dan voorheen. Ook kunnen we lagers tijdig reviseren, waardoor ze niet helemaal kapot draaien. Dat maakt circulariteit een waardevolle bijvangst.”

Weten we een storing te voorkomen, dan is daarmee het hele meetprogramma terugbetaald.

Hoe zie je dat een lager minder goed wordt?

Diergaarde: “Een lager is een precisie-instrument. Een zandkorrel is voor een lager een grote hobbel waar hij iedere keer overheen moet. Zowel bij de montage als het onderhoud kan er veel misgaan. Ook de omgevingstemperatuur, vocht of het type smering hebben invloed op de prestaties van een lager. Met predictive maintenance door middel van trillingsmetingen zien we aan de frequentie dat er iets niet helemaal in orde is. Door middel van algoritmen in het meetsysteem weten we vaak precies wat er misgaat, zodat we hierop kunnen anticiperen.”

Vonk: “Op het moment dat een lager van groen verspringt naar alarmniveau oranje of rood, krijg ik daar automatisch bericht van. Zo kan ik bepalen of ik actie onderneem en bijvoorbeeld een lager laat vervangen. De laatste jaren is de samenwerking met SKF intensiever en kom ik één keer per maand samen met een trillingsadviseur en technisch specialist van SKF om de prestatie van de lagers in de fabriek te analyseren. Zo leren we continu van elkaar. En weten we een storing te voorkomen, dan is daarmee het hele meetprogramma terugbetaald.” 

Wat is er door de jaren heen veranderd in jullie samenwerking en hoe draagt dat bij aan circulariteit?

Diergaarde: “Voor SKF is het businessmodel wel iets anders dan vroeger. Waar we eerder met vrachtwagens op en neer reden om nieuwe lagers te leveren, denken wij steeds meer mee met onze klanten. Wij zijn ons bewust dat we een belangrijke rol kunnen spelen bij de circulariteits- en duurzaamheidsambities van de klant. Dat gaat verder dan lagers alleen. Denk bijvoorbeeld aan afdichting of het circulair gebruik van smeermiddelen. Ook op dat vlak zijn we volop in ontwikkeling.”

Vonk: “SKF heeft hetzelfde doel als wij: erop toezien dat onze machines optimaal functioneren. Zo zorgen we er samen voor dat we de levensduur van onze installaties maximaal verlengen en dat de operatie zo min mogelijk stil staat. Uiteraard grijp ik iedere mogelijkheid aan om te kiezen voor circulair of duurzaam, maar het is geen doel op zich. Wel is SKF daarin steeds meer een partner die met ons meedenkt. Zo refurbishen ze inmiddels ook oude lagers en bieden ze deze tegen dezelfde kwaliteit als nieuwe. Dat is interessant voor onze bedrijfsvoering én voor het klimaat.”

Als installateur kun je van grote waarde zijn door mee te denken over circulaire oplossingen.

Welke rol spelen installateurs bij de omslag naar circulair?

Vonk: “Installateurs kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het maken van duurzamere en circulaire keuzes van hun klanten. Momenteel zijn de kosten voor duurzamere oplossingen vaak nog wat hoger. Wanneer installateurs pro-actiever meedenken met de klant en bij het maken van offertes ook afschrijving en aanstaande milieuwetgeving meenemen in het kostenplaatje, geloof ik dat duurzamere oplossingen beter concurreren.”

Diergaarde: “Ik sluit me aan bij de woorden van Willy. Het is lastig om je op prijs te onderscheiden. Dat kan veel beter op kwaliteit en duurzaamheid. Vakmannen en -vrouwen op locatie blijven heel belangrijk om de kwaliteit van een installatie te waarborgen. Ze zijn de ogen en oren op locatie. Als installateur kun je van grote waarde zijn door mee te denken over circulaire oplossingen. En wat betreft oude lagers: gooi ze niet in de vuilnisbak, vraag of je ze kunt terug leveren aan de producent of kijk of ze kunnen worden hergebruikt.”