Sporten is gezond. Daar kan de omgeving direct aan bijdragen. Bij de bouw van de sporthal Het Binnenveld van Korfbalvereniging Wageningen gingen duurzaamheid en gezondheid hand-in-hand. Breman Utiliteit Zwolle ontwierp en realiseerde de installaties die actief bijdragen aan een optimaal klimaat, afgestemd op het gebruik van de hal.
Zoals elke moderne sporthal wordt ook Het Binnenveld van Korfbalvereniging Wageningen gebruikt voor verschillende doeleinden. Dus moeten de installaties het verschillende gebruik optimaal ondersteunen. Er worden namelijk heel verschillende dingen gevraagd van de installaties bij een overvolle kampioenswedstrijd dan bij een gymklas van de naburige basisschool.
All-electric voor Het Binnenveld
Mark de Weerd was als engineer van Breman vanaf het begin betrokken bij het ontwerp en bleef dat gedurende de opdracht: ‘Het Programma van Eisen voorzag in de basis in een conventionele installatie. Dit bleek echter uiteindelijk niet meer bij de duurzame ambities van de gemeente Wageningen te passen. Zodat het PvE is aangepast naar een duurzame, all-electric installatie.’
Hierbij viel de keuze op warmteopwekking via 2 lucht-waterwarmtepompen met een totaal vermogen van 154 kW. De warmte wordt via vloerverwarming en luchtverwarmers aan het gebouw afgegeven.
Er is voor gekozen geen koeling in het gebouw te installeren. De luchtbehandelingsinstallatie heeft een capaciteit van 17.500 m3/h en is toegerust op elke situatie. Uit de retourlucht wordt met een kruisstroomwisselaar warmte overgedragen aan de verse toevoerlucht, waardoor minder energie nodig is.
Doordat het gebouw in allerlei configuraties wordt gebruikt, is gekozen voor individuele regelbaarheid: ruimtes die niet worden gebruikt, kunnen daardoor minder verwarmd en geventileerd worden. Dit is deels geautomatiseerd of te regelen door de gebouwbeheerder vanuit de centrale regelunit.
NOC-NSF
Doordat De Aanloop aan de vereisten van NOC*NSF moet voldoen, worden er extra specifieke eisen gesteld aan de installaties. De Weerd: ‘De sportkoepel stelt eisen aan de hal qua vrije ruimte, luchtsnelheid en akoestiek. Dat betekende dat we niet alleen een stille installatie moesten ontwerpen, maar dat deze tevens in een beperkte ruimte moest passen.’
‘Vandaar dat de hal via een Jet Air-systeem wordt geventileerd. Dit systeem zorgt voor egale luchtdosering via een centrale buis met regelbare, zogeheten nozzle-bakken. Om een ideale luchtkwaliteit te garanderen – bij drukke sportevenementen komt er bovenmatig veel CO2 vrij – wordt de sporthal vraaggestuurd geventileerd op basis van het CO2-gehalte. In de kleedkamers gebeurt dit op relatieve vochtigheid. Zo blijft het binnenklimaat altijd gezond.’
Gebruiksgestuurd
De warmwatervoorziening voor de douches is niet alleen duurzaam ingericht, maar bovenal veilig. ‘De douches kennen een begrensde temperatuur en worden volautomatisch doorgespoeld na een bepaalde tijd om legionellavorming te voorkomen. De constante beschikbaarheid van warm water is belangrijk in een omgeving als deze waarin het gebruik grote pieken kent’, vertelt de Weerd.
Het warme water voor de douches wordt verwarmd door een zogeheten transkritische hoogtemperatuurwarmtepomp van 40 kW vermogen met een 2.000 liter groot buffervat. Hier werd gekozen voor CO2 als koudemiddel.
Ook het elektragedeelte draagt bij aan het duurzame karakter van Het Binnenveld. De Weerd: ‘Ook voor de verlichting geldt dat verschillend gebruik van de hal om andere verlichting vraagt. Door zonering aan te brengen in de ledverlichting kunnen zowel het gedeelte dat verlicht wordt als de lichtsterkte exact worden afgestemd op het gebruik van de hal. We hebben daarbij gekozen voor Dali-schakelingen; een flexibele en kostenefficiënte oplossing.’
Circulair realiseren
Duurzaam ontwerpen is één, duurzaam realiseren is een extra uitdaging. ‘Het uitgangspunt voor de nieuwe sporthal was dat er circulair gebouwd moest worden: met een minimale belasting van materialen op het milieu. Dat gold dus ook voor de installaties.’
Breman ontwierp de installaties dan ook zo dat ze grotendeels demontabel bleven. Met de optie ze aan het eind van de levensduur van het gebouw, opnieuw te kunnen inzetten. De Weerd: ‘Zo veel mogelijk is modulair. Leidingsystemen zijn zo ontworpen dat ze eenvoudig te verwijderen zijn en dus niet vernietigd worden in het afbraakproces.’
Circulair ontwerpen
‘Circulair ontwerpen begint al bij het uitgangspunt zo min mogelijk materiaal toe te passen; met zo min mogelijk middelen voldoen aan de eisen. En dan bij alles kiezen voor de meest milieuvriendelijke optie’, zegt De Weerd.
‘Het programma van eisen stelde bijvoorbeeld ook beperkingen aan chemische stoffen. Zo was het gebruik van chloriden uitgesloten. Dit zit bijvoorbeeld in pvc-buizen, dus hebben we het rioolstelsel van andere soorten, namelijk PE- en PP-buis, gemaakt. Dat bewijst: circulariteit vraagt samenwerking in de hele keten.’
‘Opdrachtgevers, architecten, aannemers, leveranciers en installateurs als Breman moeten dicht op elkaar gaan zitten. Rekening houden met elkaars uitdagingen. Wij hebben met dit project bewezen dat we dit soort nieuwe vragen aankunnen.’
Fotografie: Bas Gijselhart | BASEPHOTOGRAPHY.
Heb jij ‘n tip voor deze rubriek? Stuur je suggestie naar demakersvanmorgen@technieknederland.nl!
