Door een gebrek aan goede ventilatie zijn liftcabines een serieus probleem in de strijd tegen corona. Daarom ontwikkelde Ad van der Aa van ingenieursbureau ABT samen met Interland Techniek een super effectief luchtbehandelings- en ventilatiesysteem Eleminair. In maart is het eerste exemplaar geïnstalleerd bij Deloitte in Amsterdam.
Toen de coronapandemie uitbrak, duurde het bij Ad van der Aa van ingenieursbureau ABT niet lang voordat hij zijn spreekwoordelijke sigarenkist omkeerde en de eerste schetsen maakt voor de Eleminair. ‘Al snel na de uitbraak werd duidelijk dat ventilatie een cruciale rol speelde in het verspreiden van het virus’, geeft hij aan. ‘Met de publicatie van een memo van het Rijksvastgoedbedrijf, waaruit bleek dat liften een bottleneck vormen, was de combinatie snel gemaakt. Er moest een systeem komen dat besmetting in liften door het coronavirus voorkomt.’
Virussen overleven tot een half uur in een ongeventileerde lift.
De kans op besmetting in juist liften is groot omdat mensen in deze kleine, gesloten ruimte sowieso nauwelijks de 1,5 meter afstand kunnen aanhouden. Maar ook wanneer dit wel het geval is, hoeft het niet veilig te zijn. Onderzoek wijst uit dat uitgeademd coronavirus in een ongeventileerde ruimte als een lift ongeveer een half uur in leven kan blijven. Ook in je eentje de lift gebruiken is daarmee geen oplossing.
Het eerste concept
Door publicaties van Ad van der Aa over onder meer luchttechniek in theaters raakte Peter van der Velde, commercieel directeur van Interland Techniek, in contact met het ingenieursbureau en voelde al snel dat Ad ‘de juiste man op het juiste moment’ was.
‘We zijn direct aan de slag gegaan met het doorontwikkelen van het idee van Ad’, vertelt Van der Velde. ‘Letterlijk met plakband en karton hebben we het eerste Eliminair-prototype vormgegeven. In een zeer beperkte tijdspanne van nog geen 4 maanden is het conceptuele idee uitgewerkt tot een werkend prototype, rijp voor productie.’
Eliminair: de werking
Ad van der Aa vult aan: ‘De uiteindelijke oplossing maakt gebruik van het verdringingsprincipe. Hierbij creëer je een luchtstroom van bovenuit de lift naar beneden waarmee je in feite alle lucht in de lift naar beneden wegdrukt (verdringt) en de lift van bovenaf vult met verse, schone lucht. Op vloerniveau wordt de vervuilde, uitgeademde lucht afgezogen, zoals dit ook in operatiekamers en cleanrooms gebeurt. Dit noemen we een ‘unidirectionele downflow’. Op dit idee heb ik direct octrooi aangevraagd zodat ik er vervolgens veilig mee aan de slag kon.’
De afgezogen lucht wordt vervolgens in een gesloten systeem weer naar boven geleid, waar boven het plafond een speciaal voor liften ontwikkeld HEPA-filter is aangebracht. Dit filter is dun maar strekt zich uit over het volledige plafondoppervlak van de lift en filtreert bewezen tot 99,5% van de virussen uit de lucht. Daardoor kan de lucht vervolgens schoon aan de bovenzijde de lift weer in stromen.
Eindresultaat
In het definitieve ontwerp is de luchtverplaatsing dermate groot dat een eventueel uitgeademd virus niet verder dan 50 cm van de besmette persoon kan komen; daarna is hij al op weg naar de afzuiging onder de vloer. Hierdoor is de lucht op 1 meter vanaf het vloeroppervlak veilig.
Van der Aa: ‘De lucht in de lift wordt uiteindelijk per uur tot wel 350 keer volledig vervangen in plaats van 1 tot 2 keer per uur, zoals dat bij een normaal ventilatiesysteem het geval is.’ De werking van het systeem is getest door prof. dr. Daniel Bonn, van de Universiteit van Amsterdam, een autoriteit op het gebied van virussen en aerosolen die al eerder had gepubliceerd over de bedenkelijke luchtkwaliteit in liften. Als onafhankelijk specialist heeft hij metingen verricht aan het nieuwe systeem en aangegeven dat het werkt.
Monitoring
Tevens voorziet het Eliminair-systeem in continue monitoring van de filters. Enerzijds wordt tijdig gewaarschuwd dat een filter moet worden vervangen, anderzijds wordt door led’s in de lift aan de gebruikers aangegeven of deze veilig is. Wanneer het filter niet wordt vervangen en te vuil is om schone lucht te garanderen, zal de indicatie rood branden ten teken dat de lucht in de lift niet gegarandeerd schoon is.
Eerste toepassing
Eind maart is het eerste systeem in opdracht van Deloitte geïnstalleerd in The Edge, een innovatief en duurzaam kantoorgebouw op de Zuidas in Amsterdam. Een tweede systeem vindt zijn weg naar het (hoge) gebouw van de faculteit Elektrotechniek van de TU Delft.
Peter van der Velde: ‘Dit wordt een extra leuk project omdat de studenten hier hun eigen metingen gaan uitvoeren. Een prima idee natuurlijk omdat je dan nogmaals via onafhankelijke weg meetresultaten beschikbaar krijgt over de juiste werking. Ik kijk er in elk geval naar uit.’
Fotografie lift: Interland Techniek. Fotografie The Edge: Ronald Tilleman.
Heb jij ‘n tip voor deze rubriek? Stuur je suggestie naar demakersvanmorgen@technieknederland.nl!
