Golfbad Oss: hoe houd je een zwembad schoon?

Wat is er allemaal nodig om zwemmers gezond en comfortabel hun baantjes te laten trekken? Installatiebedrijf Kemkens kan deze vragen als geen ander beantwoorden. Het bedrijf onderhoudt een tiental zwembaden in de regio, waaronder Golfbad Oss. Peter van Hees is daar als servicetechnicus, ook wel machinist genoemd, elke dag mee bezig. Dagelijks voert hij diverse inspecties uit en twee volle dagen per week is hij aanwezig om de installaties te finetunen en eventuele storingen op te lossen. En dat terwijl alle processen zijn geautomatiseerd.

Peter van Hees vertelt: ‘Vanuit de provincie zijn we verplicht om elke dag een visuele inspectie uit te voeren. Dus elke ochtend om 6.00 uur loop ik een ronde waarbij ik kijk of ik de bodem van het zwembad goed kan zien. Maar ook mijn neus doet mee, ik ruik het meteen als er iets niet klopt. En als een machine niet goed loopt, dan hoor ik het.’

‘Daarna kijk ik in het gebouwbeheersysteem naar alle watermetingen. Ik controleer de doseringen vooral het chloor, vlokmiddel, zwavelzuur en ozon, maar ook de temperatuur in het verwarmingssysteem, van het water, van de lucht en de pH-waarde van het zwemwater. De temperatuur, het chloorgehalte en de pH-waarde moeten zelfs twee keer dag handmatig worden gemeten. Ook meet ik dagelijks de buffercapaciteit, die helpt om de pH-waarde van het water te stabiliseren.’

Ozon helpt chloor bij de schoonmaak

Golfbad Oss herbergt meerdere zwembaden met verschillende zuiveringssystemen. In dit artikel beperken we ons tot het zuiveringssysteem van het daadwerkelijke golfbad. Dit is 1 van de slechts 9 zwembaden in Nederland die ozon inzetten ter ondersteuning van chloor bij de waterzuivering.

Van Hees: ‘Ik durf te stellen dat zwembaden die ozon goed toepassen, het schoonste water hebben van Nederland. Maar de toepassing ervan vraagt een goede risicobeheersing en is niet goedkoop. Ons primaire ‘schoonmaakmiddel’ is chloor. Chloor desinfecteert, ofwel voorkomt dat bacteriën tot leven komen en het oxideert, wat wil zeggen dat het vuil verbrandt. Aanvullend gebruiken we ozon.’

Ozon wil zich binden

‘Om de werking hiervan uit te leggen begin ik even bij het (vuile) water dat uit het zwembad terugkomt. Dit passeert eerst een grof filter dat we een haarvanger noemen. Daarna wordt het water naar een reactietank gepompt, waar we vlak voor de ingang lucht laten meezuigen.’

‘Die lucht zetten we onder stroom, waardoor de zuurstof (0₂) een extra luchtdeeltje krijgt en daarmee in ozon (0₃) verandert. Die extra luchtdeeltjes willen zich aan andere delen hechten en dat geeft ozon een nog sterkere oxiderende werking dan chloor. Terwijl het water in die reactietank van boven naar beneden zakt, worden alle vuildeeltjes verbrandt.’

Gesloten zandbedfilter

‘Intussen stijgt een deel van de ozon in belletjes op naar een actief koolstoffilter dat de ozon neutraliseert en als zuurstof naar buiten afvoert. Maar er blijft ook een deel ozon in het water dat wordt meegevoerd naar de volgende halte: het zwembadfilter. Daar gaat het eerst door een koollaag van minimaal 90 cm die de laatste hoeveelheid ozon verwijdert, want het mag absoluut niet in het zwemwater terechtkomen.’

Daarna gaat het water door twee zandfilters van verschillende korrelgrootten. Om het zandbedfilter optimaal te laten werken, krijgt het water nét ervoor een vlokmiddel toegevoegd. ‘Dit bindt de kleinste vuildeeltjes aan elkaar tot ze groot genoeg zijn om eruit te kunnen gefilterd. De vervuiling die op het zandbed achterblijft, wordt verwijderd door twee keer per week het filter te spoelen. De vervuiling wordt afgevoerd naar het riool. Tot slot gaat het door een doppenbodem die het ook weer filtert. Na dit filter zit er een kraantje waar ik een aantal malen per week monsters neem om vast te stellen dat er echt geen ozon is achtergebleven.’

Water ‘zwemklaar’ maken

‘Hierna moet het water weer ‘zwemklaar’ worden gemaakt. De temperatuur moet worden verhoogd en daarvoor zorgt een deel van het water dat via een bypass wordt opgewarmd. Daarna stellen we de pH-waarde naar beneden bij door eerst zwavelzuur en daarna chloor toe te voegen voor de desinfectie en oxidatie.’

‘Het chloor werkt het beste bij een neutrale pH-waarde van tussen de 7.0 en 7.2. Nu zal chloor de pH-waarde omhoog brengen en is het mijn taak om de balans met het zwavelzuur te vinden.

Chloor produceert het zwembad zelf

Gemeente Oss heeft liever niet dat in een woonwijk natriumhypochloriet (chloor) met een tankwagen wordt aangevoerd. Om die reden besloot het golfbad Oss zelf chloor te maken. Dat gebeurt met een elektrolyseapparaat. Van Hees zorgt dat er dagelijks een paar grote zakken zout in een bak water worden gestrooid waardoor het pekelwater wordt.

Dit zoute water wordt in een cabine onder stroom gezet. Zo ontstaan chloorgas, waterstofgas en natronloog. Het waterstofgas wordt naar buiten afgevoerd. Chloorgas en natronloog blijven in het water. De eerste verlaagt de pH-waarde (anders dan vloeibaar chloor), de tweede verhoogt het, waardoor ze elkaar opheffen. Van Hees: ‘Zo gebruiken we 750 kg zout per week. Als zwemmer kun je dit heel licht proeven, al is ons water 10 keer minder zout dan zeewater.’

Nieuwe zwembadwet

Voldoet dit zwembad al aan de strengere normen van de nieuwe zwembadwet die waarschijnlijk per 2022 ingaat? ‘Jazeker, daar hebben we de laatste jaren naar toe gewerkt door alles steeds verder te finetunen. Dat is een proces waarin elke wijziging weken nodig heeft voor je het effect ziet. We hebben het over een golfbad van 1,2 miljoen liter water.’

‘Voor vrij chloor (het reinigende chloor) wordt de ondergrens 0,5 mg/l en bovengrens 1,5 mg/l-norm en wij zitten op 0,8 mg/l. Voor gebonden chloor (dat is het chloor dat vuil heeft opgenomen) wordt de bovengrens 0,6 mg/l en wij zitten nu al tussen en 0,1 tot 0,2 mg/l. Als we nieuwe inspecteurs op maandelijkse controle krijgen, kunnen ze dat niet geloven! Het Golfbad Oss staat dan ook bekend als een van de schoonste en veiligste zwembaden van Nederland.’

Fotografie: Paolo Bouman.