Voor het Rijksmuseum in Amsterdam realiseert Kuijpers een koppeling tussen de warmte-koudeopslag (wko) van het hoofdgebouw en de omliggende gebouwen. Daardoor kan het museum de restwarmte uit de wko-installatie gebruiken voor de verwarming van zowel de restauratieateliers en de onderzoekslaboratoria als enkele kantoren. Onlangs is hiervoor het contract ondertekend.
Met de warmte-koudeopslag (wko) verwarmt het Rijksmuseum al vijf bouwdelen (waaronder het hoofdgebouw). ‘Door stevig toegenomen bezoekersaantallen ontstond in de loop der jaren een warmte-overschot’, vertelt Gerrit Engberts, projectleider Techniek bij het Rijksmuseum.
‘In samenwerking met Kuijpers besloten we te onderzoeken of we daar een duurzame bestemming aan konden geven.’ Dat leidde tot het idee de warmte te gebruiken voor de verwarming van het Ateliergebouw met restauratieateliers en onderzoekslaboratoria. Op verzoek van de museumdirectie wordt ook het Bureaugebouw (met kantoren) in de oplossing meegenomen.
Aardgasvrije oplossing
‘Het hoofdgebouw koelden we al op een duurzame manier’, aldus Engberts. ‘Belangrijk in musea, want met koelen houd je de luchtvochtigheid op peil en dat is cruciaal voor kunstwerken. Maar stevig koelen betekent ook dat je moet bijverwarmen om ruimtes behaaglijk te maken. Wij deden dat in het Ateliergebouw nog met cv-ketels. Daar komt dankzij het benutten van de warmte uit de wko dus verandering in.’
Wat daarvoor nodig is: 2 warmtepompen die de laagwaardige warmte kunnen omzetten naar bruikbare warmte voor zowel Atelier- als Bureaugebouw. ‘Zodra Kuijpers die koppeling heeft gerealiseerd, kan voor deze gebouwen de gaskraan dicht’, aldus Engberts.
Extra warmte betekent ook: meer koude beschikbaar
Juist dankzij de duurzame warmte die het Ateliergebouw en Bureaugebouw verwarmt, beschikt het museum tegelijkertijd ook over meer duurzame koeling. Er wordt straks immers méér warmte uit de warme bron onttrokken dat bij het verwarmingsproces wordt afgekoeld.
Kuijpers is thuis in projectmanagement en dat is erg waardevol in trajecten zoals deze
Al dat afgekoelde water gaat terug de koude bron in en wordt hieruit opgepompt als er behoefte is aan koeling van het museum.
Ontwerp en vergunning
Kuijpers startte in 2019 al met de voorbereidingen voor die koppeling. Daardoor lag het uitvoeringsontwerp al klaar toen het Rijksmuseum in december 2020 groen licht gaf voor de uitvoering. De aanvraag voor de vergunning om een gestuurde boring uit te voeren (nodig om de ondergrondse infrastructuur aan te leggen) was toen ook al door Kuijpers in gang gezet.
Vanaf nu zal een Kuijpers-team van experts in duurzame energiesystemen, engineers en E- en W-monteurs zich over de koppeling van de gebouwdelen buigen. De installatie levert naar verwachting in de zomer van 2021 al koeling. Enkele maanden later volgt dan de duurzame verwarming.
Verduurzaming sinds 2012
De koppeling van de twee gebouwen aan de wko is niet de eerste opdracht die Kuijpers voor het Rijksmuseum uitvoert. De samenwerking gaat terug tot de grootscheepse renovatie van het museum tussen 2006 en 2012.
Ramon Dekker, energieconsultant bij Kuijpers: ‘We hebben in 2012 alle werktuigbouwkundige-, sanitaire-, regeltechnische-, en sprinklerinstallaties vernieuwd. Ook toen was ‘verduurzaming’ al een thema. Er hoorde namelijk ook een binnenstedelijk, ondergronds warmte- en koudeopslagsysteem bij met 3 warmtepompen. Deze wko-installatie is toentertijd via een warmte- en koudenet aangesloten op 5 (andere) gebouwdelen van het museum.’
Beheren en optimaliseren
Na deze renovatie heeft Kuijpers het beheer van de elektrotechnische- en werktuigbouwkundige installaties op zich genomen, inclusief het monitoren van de prestaties van de wko-installatie. Dat leidde in 2017 tot een verdere verbetering zodat het gebruik beter is afgestemd op de warmte- en koudevraag van het museum.
Zo kan er in de winter koude uit de buitenlucht worden gehaald, waarmee het museum in de zomer ‘gratis’ kan koelen. Deze ‘extra koude’ wordt aan het bronwater meegegeven. Samen met de koeling die binnenkort vrijkomt bij de duurzame verwarming van Atelier- en Bureaugebouw is er voortaan nog meer duurzame koeling beschikbaar.
Deze oplossingen laten zien dat optimalisatie als een rode draad door de duurzame energievoorziening loopt. Er zullen nog meer stappen volgen, gezien de ambitie van het Rijksmuseum om in 2030 volledig aardgasvrij te zijn.
Langdurige samenwerking
De samenwerking tussen Rijksmuseum en Kuijpers verloopt volgens Engberts uitstekend. ‘We hebben meerdere gespecialiseerde partners waarmee we samenwerken. Kuijpers is er een van. We doen er graag een beroep op vanwege diens kennis van ons museum, de expertise in duurzame oplossingen én de ervaring met installaties voor musea. Ook niet onbelangrijk: Kuijpers is thuis in projectmanagement en dat is erg waardevol in trajecten zoals deze.’
Monumentale waarde blijft intact
Dekker: ‘Het is mooi om te zien hoe een langdurige samenwerking en open gesprekken met het Rijksmuseum tot steeds duurzamere oplossingen kunnen leiden. De originele installatie van 2012 was al duurzaam en na de optimalisatie in 2017 was deze nog beter. Met de nieuwe koppeling van het Ateliergebouw en het Bureaugebouw aan de bestaande installatie kan het Rijksmuseum straks twee gebouwen aardgasloos verwarmen.’
Nog een bijzonder tintje: de innovatieve technieken tasten de monumentale waarde van het pand op geen enkele manier aan. Daardoor kunnen 2 miljoen bezoekers per jaar onder comfortabele én duurzame omstandigheden blijven genieten van de kunst waar Nederland trots op is.
Dit artikel verscheen eerder op de website van Kuijpers.
Heb jij ‘n tip voor deze rubriek? Stuur je suggestie naar demakersvanmorgen@technieknederland.nl!
